Dr. Δημήτρης Τσουκαλάς, MD
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Universita' degli Studi di Napoli, Federico II

Πρόεδρος του European Institute of Nutritional Medicine, E.I.Nu.M


Σε μελέτη  που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό του Αμερικάνικου Ιατρικού Συλλόγου (JAMA), ομάδα επιστημόνων από τα σημαντικότερα πανεπιστήμια του κόσμου ανακοίνωσε ότι το μήκος των τελομερών συνδέεται με την πιθανότητα νόσησης από καρκίνο.

Τα τελομερή είναι το τελευταίο άκρο των χρωμοσωμάτων μας και είναι υπεύθυνα για την διατήρηση της ακεραιότητας του DNA μας. Το 2009 το Νόμπελ της Ιατρικής αφορούσε ανακαλύψεις σε αυτό τον τομέα.

Ο βασικός μηχανισμός πίσω από το γήρας

Καθώς μεγαλώνουμε τα τελομερή μας γίνονται όλο και πιο κοντά αλλάζοντας την στερεοσκοπική δομή (θέση στο χώρο) των χρωμοσωμάτων μας. Αυτός είναι ο βασικός μηχανισμός πίσω από την πρόκληση του γήρατος.

Γνωρίζουμε πια ότι από την στιγμή της σύλληψης και καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής μας, κάθε φορά που ένα σωματικό μας κύτταρο διαιρείται, ένα κομμάτι των τελομερών του δεν αντιγράφεται.

Σε κάθε κυτταρικό διπλασιασμό ένα κομμάτι χάνεται και τα χρωμοσώματα μας, εκφράζουν και παράγουν πρωτεΐνες που εκδηλώνουν το γήρας. Τα μαλλιά μας ασπρίζουν, το δέρμα μας χάνει την ελαστικότητα του, το ανοσοποιητικό μας σύστημα χάνει την αποτελεσματικότητα του.

Η κατανόηση αυτού του μηχανισμού αλλάζει πλήρως τον τρόπο που βλέπαμε τα πράγματα. Δεν γερνάμε λόγο φθοράς, γερνάμε γιατί τα κύτταρα είναι προγραμματισμένα να γεράσουν. Η φθορά απλά επιταχύνει τη διαδικασία.   

Το 80% των χρονίων προβλημάτων  υγείας συνδέεται με την έλευση των γηρατειών. Ο καρκίνος, ο διαβήτης, τα καρδιολογικά νοσήματα, η οστεοαρθρίτιδα εμφανίζονται ουσιαστικά λόγω γήρατος.

Βάση αυτών των δεδομένων οι επιστήμονες παρακολούθησαν για δέκα χρόνια 787 άτομα με σκοπό να καθορίσουν τη συσχέτιση του μήκους των τελομερών με την εμφάνιση καρκίνου.

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι πράγματι υπάρχει αντίστροφη σχέση της εμφάνισης του καρκίνου με τo μήκος των τελομερών. Όσο μακρύτερα τα τελομερή τόσο μικρότερη είναι η επίπτωση του καρκίνου και το αντίστροφο.

Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να διατηρήσουμε ή και να επιμηκύνουμε τα τελομερή μας;

Κάθε φορά που κάποια κύτταρα μας φθείρονται ή καταστρέφονται κάποια άλλα γειτονικά κύτταρα αναγκάζονται να διπλασιαστούν και να καλύψουν το κενό που δημιουργείται. Όσο μεγαλύτερες οι φθορές και η καταστροφή των κύτταρων τόσο πιο συχνά διαιρούνται τα κύτταρα μας και τόσο πιο γρήγορα συρρικνώνονται τα τελομερή μας.

Παράγοντες όπως οι τοξικές ενώσεις, το στρες, η οξείδωση, το κάπνισμα, ή κακή διατροφή, η έλλειψη άσκησης, η ανεπάρκεια σε μεταλλικά στοιχεία, βιταμίνες και άλλα μικροθρεπτικά συστατικά ενισχύουν την απώλεια των τελομερών και επιταχύνουν την έλευση του γήρατος.

Αντιθέτως παράγοντες που ενισχύουν την διόρθωση των τελομερών, όπως το ένζυμο τελομεράση, καθυστερούν ή και αναστρέφουν το γήρας.

Η τελομεράση είναι ένα ένζυμο που βρίσκεται στα κύτταρα μας και έχει σκοπό την προσθήκη των χαμένων τμημάτων (βάσεων) των τελομερών.

Το ένζυμο της νεότητας

Η έρευνα για την καταπολέμηση του γήρατος επικεντρώνεται σήμερα στην ανεύρεση ουσιών  που ενεργοποιούν αυτό το ένζυμο και επαναφέρουν τα χρωμοσώματα μας και το σώμα μας σε μια πιο νεανική κατάσταση.

Ακούγεται ως επιστημονική φαντασία, όμως η ανακαλύψεις που οδήγησαν στο Νόμπελ Ιατρικής βοήθησαν τους επιστήμονες να παράξουν ήδη την πρώτη ουσία που ενεργοποιεί μερικώς την τελομεράση.

Δεν μπορούμε, ακόμα, να αποκαταστήσουμε  πλήρως τα χρωμοσώματα μας στην αρχική τους κατάσταση αλλά και η μερική διόρθωση και επαναφορά τους σε μια νεανική δομή είναι ένα τεράστιο βήμα και ίσως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στην ανθρώπινη ιστορία.

Έχουν ήδη εντοπιστεί και άλλες ουσίες που ενεργοποιούν το συγκεκριμένο ένζυμο (πάνω από 35) και οι ερευνητές πιστεύουν ότι στα επόμενα 20-25 χρόνια θα έχουμε συνταρακτικές εξελίξεις σε αυτό το κομμάτι.

Αποτελέσματα από την εφαρμογή

Τα αποτελέσματα από την χρήση του πρώτου ενεργοποιητή της τελομεράσης σε ανθρώπους είναι πολύ ενδιαφέροντα και δείχνουν ότι παράγοντες που επιδεινώνονται με τα χρόνια όπως:

• το ανοσοποιητικό σύστημα 

• η πρεσβυωπία και

• η ελαστικότητα του δέρματος

βελτιώνονται σημαντικά μετά την λήψη του ενεργοποιητή της τελομεράσης.



 

Οι εξελίξεις που μας επιφυλάσσει το παρόν και το μέλλον της επιστήμης αναμένονται εντυπωσιακές. Είναι στο χέρι μας να τις χρησιμοποιήσουμε προς όφελος μας. 

Στην υγειά σας!